ENFASYS | Βιώσιμα Συστήματα Διατροφής: Πολιτικές & Επιχειρηματικές Στρατηγικές για την Υποστήριξη της Βιώσιμης Μετάβασής τους

Το έργο ENFASYS Horizon Europe, με πλήρη τίτλο «ENcouraging FArmers towards sustainable farming SYstems through policy and business Strategies» (Ενθαρρύνοντας τους αγρότες να στραφούν προς αειφόρα γεωργικά συστήματα μέσω πολιτικών και επιχειρηματικών στρατηγικών), στοχεύει να υποστηρίξει την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και ειδικότερα, τις φιλοδοξίες και τους στόχους της στρατηγικής από το Αγρόκτημα στο Πιάτο. Στο έργο, συμμετέχουν εταίροι από 9 ευρωπαϊκές χώρες και συντονίζεται από το Ινστιτούτο Έρευνας Γεωργίας, Αλιείας και Τροφίμων (ILVO) με έδρα το Βέλγιο. Η διάρκειά του είναι τέσσερα έτη (Σεπτέμβριος 2022 – Αύγουστος 2026). Τα μέλη της Κοινοπραξίας του  ENFASYS, θα συνεργαστούν προκειμένου να εφαρμόσουν μια συστημική, συμπεριφορική και πειραματική προσέγγιση με στόχο  την κατανόηση των συστημικών εμποδίων και της διαδικασίας λήψης αποφάσεων από τους αγρότες σχετικά με τις βιώσιμες πρακτικές, καθώς και τον αντίκτυπο των πολιτικών και επιχειρηματικών παρεμβάσεων σε αυτή την κατεύθυνση.

Η γεωργία είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Ο καλοκαιρινός καύσωνας του 2022 προκάλεσε τη χειρότερη ξηρασία στην Ευρώπη τα τελευταία 500 χρόνια, με το stress των καλλιεργειών να είναι ορατό ακόμη και από τους δορυφόρους. Η γεωργία εντείνει αυτήν την κατάσταση καθώς είναι μια αρκετά σημαντική πηγή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (εκπέμποντας περισσότερο από το 10% των συνολικών εκπομπών της ΕΕ) μολύνοντας  τον αέρα, το νερό και το έδαφος. Ως εκ τούτου, τα βιώσιμα συστήματα τροφίμων είναι το κλειδί για τη διασφάλιση της ανθεκτικότητας ενόψει του μεταβαλλόμενου παγκόσμιου κλίματος, αλλά και για την αποφυγή περαιτέρω εκπομπών που εντείνουν την κλιματική αλλαγή.

Όλα τα ανωτέρω,  αναγνωρίζονται από τη στρατηγική από το Αγρόκτημα στο Πιάτο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία βρίσκεται στο επίκεντρο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Η στρατηγική περιγράφει μια κατεύθυνση πολιτικής για την προώθηση βιώσιμων συστημάτων τροφίμων, επιδιώκοντας να αντιμετωπίσει τις πολλές περίπλοκες προκλήσεις της. Στοχεύει να προσφέρει περιβαλλοντικά, υγειονομικά και κοινωνικά οφέλη, καθώς και να παράσχει οικονομικά οφέλη που δύνανται να ενισχύσουν όλους τους συμμετέχοντες σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων. Οι αλλαγές που απαιτούνται είναι θεμελιώδεις. Απαιτούν αποδοχή από μεγάλο αριθμό αγροτών, εταιρειών τροφίμων, κτηνοτρόφων, κατασκευαστών εξοπλισμού και άλλων ενδιαφερόμενων μερών που εμπλέκονται στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων. Η δημιουργία συναίνεσης σε αυτή την κλίμακα είναι μια μεγάλη πρόκληση.

Το ENFASYS είναι πλήρως ευθυγραμμισμένο με αυτές τις ευρωπαϊκές πολιτικές – ορόσημο. Ειδικότερα, το έργο στοχεύει στην καλύτερη κατανόηση της συμπεριφοράς και της διαδικασίας λήψης αποφάσεων των αγροτών και προωθεί την υιοθέτηση γεωργικών πρακτικών που είναι ευεργετικές για το κλίμα και το περιβάλλον. Επιπλέον, επιδιώκει την ανάπτυξη βέλτιστων πολιτικών και επιχειρηματικών στρατηγικών που στοχεύουν στην τόνωση και την επιτάχυνση της βιώσιμης μετάβασης μέσω των ακόλουθων: επίτευξη ανθεκτικότητας, παραγωγικότητας, κλιματικής ουδετερότητας και προώθησης της βιοποικιλότητας.

Το έργο θα αξιολογήσει 160 μελέτες περίπτωσης του αγροτικού τομέα από όλη την Ευρώπη και θα διερευνήσει πώς διαφορετικά συστήματα τροφίμων «εγκλωβίζουν» τους αγρότες σε μη βιώσιμα γεωργικά συστήματα. 10 από αυτές τις μελέτες περιπτώσεις, θα μελετηθούν σε βάθος, προκειμένου να αναδειχθούν οι παρεμβάσεις και οι στρατηγικές που παρέχουν κίνητρα στους αγρότες να στραφούν προς πιο βιώσιμες πρακτικές. Το ENFASYS θα επιδιώξει να εντοπίσει ένα ολοκληρωμένο σύνολο παραγόντων συμπεριφοράς που σχετίζονται με τη λήψη αποφάσεων από τους αγρότες. Αυτό επιτρέπει στο έργο να αναπτύξει και να αξιολογήσει διαφορετικές συστημικές και συμπεριφορικές «παρεμβάσεις» – δηλαδή: κανονισμούς, «ωθήσεις», εθελοντικές ρυθμίσεις, επιδοτήσεις και άλλα οικονομικά κίνητρα και επιχειρηματικές στρατηγικές – για να διακριβώσει τι μπορεί να είναι αποτελεσματικό για διαφορετικά περιβάλλοντα. Οι διάφορες παρεμβάσεις που θα λάβουν χώρα στο πλαίσιο του έργου, θα πραγματοποιηθούν μέσω μιας σειράς πειραματικών ερευνών και μέσω προηγμένων προσεγγίσεων μοντελοποίησης, όπως είναι, για παράδειγμα, η διερεύνηση της αγοραστικής συμπεριφοράς των καταναλωτών σε σχέση με βιώσιμα προϊόντα διατροφής μέσω ομάδων εστίασης και ερευνών.

Στη συνέχεια, τα αποτελέσματα της έρευνας θα εφαρμοστούν για τη διαμόρφωση συνδυασμών πολιτικών και επιχειρηματικών στρατηγικών με στόχο τον μετασχηματισμό της ευρωπαϊκής γεωργίας σύμφωνα με τους στόχους της στρατηγικής από το Αγρόκτημα στο Πιάτο. Οι Πολιτικές Στρατηγικές θα αναζητήσουν πεδίο εφαρμογής στο πλαίσιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και άλλων σχετικών πολιτικών σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, ενώ οι επιχειρηματικές θα προτείνουν νέες βιώσιμες επιχειρηματικές στρατηγικές και κοινωνικές καινοτομίες με στόχο τη συμμετοχή των αγροτών και την προώθηση βιώσιμων συστημάτων τροφίμων.